Nguyên nhân, cách phòng và chữa bệnh sởi ở trẻ nhỏ

Bệnh sởi là một bệnh cấp tính do virus gây ra. Đây là bệnh thường gặp ở trẻ và khá nguy hiểm cho trẻ. Bệnh này cần được phát hiện kịp thời và điều trị đúng cách. Nếu không có thể dẫn đến biến chứng, thậm chí gây tử vong cho trẻ.

Bệnh sởi tuy ít gây tử vong nhưng biến chứng có thể gặp là: viêm tai giữa, viêm phổi, tiêu chảy, khô loét giác mạc mắt, đôi khi viêm não sau sởi, đặc biệt ở trẻ em suy dinh dưỡng..

Như các bạn đã biết, bệnh sởi do virus gây ra, ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe người bệnh nhất là trẻ nhỏ. Đặc biệt, sởi rất dễ nhầm lẫn với bệnh khác như: sốt phát ban… làm các bậc cha mẹ khó phân biệt và có cách chữa trị kịp thời.

Trẻ từ 1 tuổi đến 4 tuổi dễ mắc sởi nhất

Nguyên nhân gây bệnh sởi:

• Lây qua đường hô hấp.
• Lây trực tiếp khi bệnh nhân ho, hắt hơi, nói chuyến…
• Lây gián tiếp ít gặp vì virus sởi dễ bị diệt ở ngoại cảnh.

Bệnh sởi gây ra do siêu vi sởi. Bệnh này hay lây đến nỗi 90% những người tiếp xúc với bệnh nhân sẽ bị lây sởi nếu chưa chích ngừa. Chỗ chú ngụ phổ biến của loại siêu vi này ở mũi và cổ họng.

Họ thường đã có thể lây bệnh cho người khác 4 ngày trước khi vết đỏ xuất hiện. Khi bệnh nhân ho, hắt xì, hay nói chuyện, những giọt nước nhỏ xíu có chứa siêu vi sẽ bắn ra không khí và người khác có thể hít vào hoặc những giọt này có thể rơi xuống một nơi nào đó như mặt bàn, điện thoại… Khi ta sờ vào những nơi này và đưa tay lên mũi hay miệng, ta sẽ bị lây bệnh.

Là virus sởi thuốc họ Paramyxoviridae, virus hình cầu, đường kính 120 – 250nm, sức chịu đựng yếu, dễ bị diệt với các thuốc khử trùng thông thường, ánh sáng mặt trời, sức nóng… Ở nhiệt độ 56 độ C bị diệt trong 30 phút.

Quá trình phát bệnh sởi:

• Virus sởi xâm nhập vào cơ thể qua đường hô hấp. Tại đây, virus nhân lên ở tế bào biểu mô của đường hô hấp và ở các hạch bạch huyết lân cận. Sau đó, virus vào máu (nhiễm virus máu lần thứ nhất). Thời kì này tương ứng với thời kì nung bệnh.
• Từ máu, theo các bạch cầu, virus đến các phủ tạng (phổi, lách, hạch, da…) gây tổn thương các cơ quan và cac triệu chứng lâm sàng thời kì toàn phát. Ban ở da và niêm mạc chính là hiện tượng đào thải virus của cơ thể đã phản ứng miễn dịch bệnh lí.
• Từ khoảng ngày thứ hai – ba từ khi mọc ban, cơ thể sinh kháng thể. Kháng thể tăng lên thì virus bị loại khỏi máu. Bệnh chuyển sang thời kì lui bệnh.

Biểu hiện của bệnh sởi: (đây là những biểu hiện thông thường điển hình, đôi khi có những ca bệnh đặc biệt, cần thăm khám từ bác sĩ)

Thời kì ủ bệnh: 8 – 11 ngày

• Khởi phát (giai đoạn viêm xuất tiết):3 – 4 ngày.
• Sốt nhẹ hoặc vừa, sau sốt cao.
• Viêm xuất tiết mũi, họng, mắt: chảy nước mắt nước mũi, ho, vêm màng tiếp hợp, mắt có gỉ kèm nhèm, sưng nề mi mắt.
• Nội ban xuất hiện (ngày thứ hai): gọi là hạt Koplick, đó là các hạt trắng, nhỏ như đầu đinh ghim, từ vài nốt đến vài chục, vài trăm nốt mọc ở niêm mạc má (phía trong miệng, ngang răng hàm), xunh quanh hạt Koplick niêm mạc má thường có sung huyết. Các hạt Koplick chỉ tồn tại 24 – 48 giờ. Đây là dấu hiệu có giá trị chẩn đoán sớm và chắc chắn.
• Hạch bạch huyết sưng.
• Xét nghiệm ở giai đoạn này có bạch cầu tăng vừa, Neutro tăng.

Thời kì phát bệnh: (giai đoạn mọc ban)

• Ban mọc ngày thứ 4 – 6, ban dát sần, ban nhỏ hơi nổi gờ trên mặt da, giữa các ban là khoảng đa lành. Ban mọc rải rác hay dính liền với nhau thành từng đám tròn 3 – 6mm. Ban mọc theo thứ tự:
• Ngày 1: mọc ở sau tai, lan ra mặt.
• Ngày 2: lan xuống đến ngực, tay
• Ngày 3: lan đến lưng, chân
• Ban kéo dài 6 ngày rồi lặn theo thứ tự trên.
• Ban mọc ở bên trong niêm mạc (nội ban): ở đường tiêu hóa gây rối loạn tiêu hóa, đi lỏng, ở phối gây viêm phế quản, ho.
• Toàn thân: khi ban bắt đầu mọc, toàn thân nặng lên, sốt cao hơn, mệt hơn. Khi ban mọc đến chân nhiệt độ giảm dần, triệu chứng toàn thân giảm dần rồi hết.
• Xét nghiệm ở giai đoạn này có bạch cầu giảm, neutro giảm, lympho tăng.

Thời kì lùi bệnh:

• Thường vào ngày thứ 6 ban bắt đầu bay. Ban bay theo thứ tự từ mặt đến thân mình và chi, để lại các nốt thâm có tróc da mỏng, mịn kiểu bụi phân hay vảy cám. Những chỗ da thâm của ban bay và chỗ da bình thương tạo nên màu da loang lổ gọi là dấu hiệu “vằn da hổ” đó là dấu hiệu để truy chẩn đoán. Toàn thân bệnh nhân hồi phục dần nếu không biến chứng.

Nếu không biết cách chăm sóc người bệnh và có cách điều trị kịp thời thì bệnh rất dễ gây biến chứng:

• Biến chứng đường hô hấp như: Viêm phế quản, viêm thanh quản, viêm phổi
• Biến chứng thần kinh: Viêm não, viêm màng não, viêm tủy cấp
• Biến chứng đường tiêu
• hóa: Viêm niêm mạc miệng, viêm ruột

Giữ gìn vệ sinh và tránh tiếp xúc với nguồn bệnh là cách tốt nhất giúp bạn bảo vệ con trước bệnh sởi

Cách điều trị khi mắc sởi:

Vì bện sởi do virus gây ra nên không có thuốc chữa trị, ở đây chúng ta chủ yếu là điều trị triệu chứng của bệnh kết hợp với chăm sóc bệnh nhân thật tốt để tăng sức đề kháng, đẩy lùi bệnh.

• Hạ sốt bằng các cách thông thường khi người bệnh sốt cao
• Sử dụng các loại thuốc thông thường để chữa trị các bệnh như ho, khó chịu
• Sát trùng mũi họng, nhỏ mắt mũi thường xuyên
• Lựa chọn đồ ăn lỏng dễ tiêu, tránh những thức ăn dễ gây dị ứng.
• Tắm rửa vệ sinh hàng ngày

Đặc biệt khi thấy bệnh có chiều hướng xấu đi thì người nhà nên đưa bệnh nhân đến cơ sở y tế gần nhất để được các bác sĩ thăm khám.

Cách phòng biến chứng bệnh sởi

Khi chăm sóc trẻ, cha mẹ cần phải đảm bảo cách ly không để nguồn bệnh lây lan và giúp trẻ không bị mắc thêm bệnh lây truyền từ người khác. Virus sởi thường làm suy giảm hệ miễn dịch rất nhanh, nếu trẻ tiếp xúc với người khác đang mắc cúm sẽ khiến bệnh tăng nặng. Do đó, hạn chế tiếp xúc thăm hỏi là cách phòng biến chứng cho trẻ.

Đối với trẻ chưa đến tuổi để tiêm vắc xin, cách phòng bệnh tốt nhất là tránh tiếp xúc với môi trường bên ngoài. Cha mẹ sau khi đi làm về cần phải rửa tay bằng xà phòng, nhỏ nước mũi sinh lý mới bế trẻ. Phụ nữ chuẩn bị mang thai nên tiêm phòng vắc xin đầy đủ để có kháng thể cho con.